Το καταλαβαίνει κανείς ήδη από την αίθουσα αναμονής στο Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας: Η χώρα αυτή δεν κολυμπάει στο χρήμα. Οι μαύροι δερμάτινοι καναπέδες βρίσκονταν εδώ ήδη από τη δεκαετία του 1990. Λείπουν κομμάτια της οροφής. Το πλαστικό περίβλημα ενός κλιματιστικού βρίσκεται στο πάτωμα. Στη συνέντευξή του με την Handelsblatt, ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας εξηγεί πού βρίσκεται η χώρα του μετά από δέκα χρόνια κρίσης, πώς θα δώσει ώθηση στην ακόμα αδύναμη οικονομία, πώς θα εξυγιάνει τις τράπεζες που έχουν υποστεί πλήγματα και θα μειώσει τους φόρους χωρίς να παραβιάσει τους όρους εξοικονόμησης των δανειστών.

Κύριε Υπουργέ, με ποιές προσδοκίες ταξιδεύετε με τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Βερολίνο;

-Αναμένω ότι οι συνομιλίες μας με την Καγκελάριο Angela Merkel και τον Αντικαγκελάριο και Υπουργό Οικονομικών Olaf Scholz θα ενισχύσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Θεωρώ, επίσης, ότι η επίσκεψη θα συμβάλει στην εξεύρεση κοινών λύσεων για τη μελλοντική αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.

-Την 1η Σεπτεμβρίου αίρετε τους τελευταίους περιορισμούς στις κινήσεις κεφαλαίων -ένα σήμα;

-Ναι. Αναμένω από αυτό μια ακόμα ισχυρή ώθηση ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία. Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι επιβλήθηκαν τον Ιούλιο του 2015 σε μία χαοτική κατάσταση, την οποία είχε προκαλέσει η τότε κυβέρνηση με την ανεύθυνη και περιπετειώδη διαπραγματευτική στρατηγική της έναντι των δανειστών. Η άρση τους ανήκει στις εκκρεμότητες που μας άφησε η προηγούμενη κυβέρνηση. Εξαλείφουμε έναν παράγοντα αβεβαιότητας για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα και την οικονομία.

-Η χώρα σας ολοκλήρωσε το πρόγραμμα προσαρμογής πριν από ένα χρόνο. Έχει τελειώσει η κρίση;

-Η Ελλάδα αφήνει πίσω της μια μακρά περίοδο οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας. Πρέπει να όμως να συνεχίσουμε εν πλήρει συνειδήσει του ότι δεν θα υπάρξουν ούτε μαγικές ούτε απλές λύσεις.

-Ως η πλέον χρεωμένη χώρα της Ευρωζώνης, η Ελλάδα επωφελείται από τα μηδενικά ή ακόμα και τα αρνητικά επιτόκια. Είναι όμως αυτή η νομισματική πολιτική της ΕΚΤ πραγματικά βιώσιμη;

-Το πραγματικά πολύ χαμηλό επίπεδο των επιτοκίων ήταν για πολλές χώρες της Ευρωζώνης και για την Ελλάδα μια μεγάλη στήριξη. Αλλά, ανεξάρτητα από αυτό, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, η δημοσιονομική εξυγίανση και η πολιτική ανάπτυξης στην χώρα μας οδήγησαν στην αύξηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στα ελληνικά χρεόγραφα.

-Στην Ευρώπη, οι κίνδυνοι ύφεσης αυξάνονται. Είναι η Ελλάδα προετοιμασμένη γι’ αυτό;

-Το διεθνές περιβάλλον είναι πολύ ασταθές. Η γεωπολιτική συγκυρία, ο προστατευτισμός, οι κινήσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές -όλα αυτά σημαίνουν ανασφάλεια. Ο κίνδυνος ύφεσης είναι υπαρκτός. Οι επιπτώσεις στην Ελλάδα εξαρτώνται από τη διάρκεια της ύφεσης και την ανάπτυξη στις οικονομικά ισχυρές χώρες.

-Έχετε ανακοινώσει μια φορολογική μεταρρύθμιση. Περί τίνος πρόκειται;

-Σχεδιάζουμε μια συνολική μεταρρύθμιση ολόκληρου του φορολογικού συστήματος, την οποία σκοπεύουμε να υλοποιήσουμε εντός τεσσάρων ετών. Η βασική μας αποστολή είναι η ανάπτυξη.

-Ποιες ελαφρύνσεις σχεδιάζετε συγκεκριμένα;

-Θέλουμε να ανακουφίσουμε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Ήδη τον Ιούλιο αποφασίσαμε, με άμεση ισχύ, την μείωση των φόρων ακίνητης περιουσίας, η οποία θα κυμανθεί κατά μέσο όρο στο 22%. Επιπλέον, θέλουμε το επόμενο έτος να μειώσουμε τον εταιρικό φόρο από 28% σε 24%. Αυτό θα αφορά ήδη τα κέρδη του οικονομικού έτους 2019. Ανάλογα με το πόσο μεγάλος θα είναι το δημοσιονομικό μας περιθώριο, σχεδιάζουμε από το 2020 και μετά την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης, η οποία εισήχθη στη διάρκεια της κρίσης και του φόρου για τους αυτοαπασχολούμενους και ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων, καθώς και ελαφρύνσεις του φόρου εισοδήματος και μείωση του ΦΠΑ.

-Πώς όμως είναι συμβατές οι μειώσεις φόρων με τους δημοσιονομικούς όρους των πιστωτών;

-Τηρούμε τις υποχρεώσεις μας. Αλλά στο πλαίσιο αυτών των περιορισμών θέλουμε να βρούμε τις καλύτερες δυνατές λύσεις. Ο στόχος μας είναι η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και η εξομάλυνση των σχέσεών μας με τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Με αυτόν τον τρόπο θα κερδίσουμε το περιθώριο για μειώσεις φόρων.

-Στις αρχές Οκτωβρίου θα πρέπει να υποβάλετε το σχέδιο προϋπολογισμού για το έτος 2020. Θα περιέχει πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ, όπως συμφωνήθηκε με τους δανειστές;

-Αυτή η κυβέρνηση αποδέχεται τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα μας έναντι των εταίρων και δανειστών της. Οι δεσμεύσεις θα τηρηθούν.

-Αλλά ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και εσείς δεν κρύβετε ότι θα θέλατε να χαλαρώσετε τους όρους επίτευξης πλεονασμάτων. Πώς θέλετε να πείσετε τους συναδέλφους σας στην Ευρωζώνη;

-Με ένα συνεκτικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, το οποίο θα δημιουργήσει τις συνθήκες ανάπτυξης, που θα μας επιτρέψουν να μειώσουμε το πρωτογενές πλεόνασμα. Συζητάμε για αυτούς τους πιο ρεαλιστικούς στόχους. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η αξιοπιστία σε αυτήν την φάση είναι ο αποφασιστικός παράγοντας.

-Οι δανειστές υποστηρίζουν ότι είναι απαραίτητα τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για να καταστεί βιώσιμο το χρέος της Ελλάδας. Εσείς τι λέτε;

-Η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Προσπαθούμε να βασιστούμε σε ανεξάρτητες μεταβλητές, για να φτάσουμε σε βελτίωση του αποτελέσματος.

-Αυτό σημαίνει συγκεκριμένα;

-Οι υψηλότεροι ρυθμοί αύξησης και το φθίνον κόστος αναχρηματοδότησης βελτιώνουν τη βιωσιμότητα του χρέους. Αυτό επιτρέπει τη μείωση των στόχων ως προς τα πλεονάσματα. Οικονομικές έρευνες δείχνουν ότι η ανάπτυξη είναι το κλειδί για τη βιωσιμότητα του χρέους. Μία ποσοστιαία μονάδα επιπλέον ανάπτυξης είναι αποτελεσματικότερη κατά τον συντελεστή 1,8 σε σχέση με μία ποσοστιαία μονάδα πρωτογενούς πλεονάσματος.

-Υπόσχεστε ετήσια ποσοστά ανάπτυξης τριών έως τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων σε σύγκριση με τα σημερινά, που είναι μόλις περίπου 2%. Πώς θα γίνει αυτό;

-Με τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προαναφερθείσα φορολογική μεταρρύθμιση, αλλά και μια πειθαρχημένη δημοσιονομική πολιτική, βιώσιμα κρατικά έσοδα και ένας υγιής τραπεζικός τομέας. Μετά το καθοδικό σπιράλ των ετών της κρίσης, θέλουμε να φέρουμε την οικονομία σε μια βιώσιμη ανοδική τάση -με την προώθηση σημαντικών επενδύσεων, ιδιωτικοποιήσεων, επενδύσεων σε δημόσιες υποδομές και την στήριξη της υγιούς ιδιωτικής επιχειρηματικότητας.

-Πότε περιμένετε απτά αποτελέσματα;

-Τα πρώτα θετικά σημάδια είναι ήδη ορατά. Το οικονομικό κλίμα είναι το καλύτερο από το 2008 και μετά, η τιμή του δείκτη αξιών είναι επίσης υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Οι αποδόσεις των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους εδώ και 15 χρόνια. Ο κρατικός προϋπολογισμός είναι εντάξει, τα έσοδα κατά τους πρώτους επτά μήνες είναι περισσότερα από όσα σχεδιαζόταν.

-Οι αποδόσεις των ομολόγων σας μειώνονται μεν, αλλά οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης εξακολουθούν να βαθμολογούν τα ελληνικά ομόλογα ως «σκουπίδια». Πότε θα ανέβει η Ελλάδα στην ομάδα των οφειλετών, στους οποίους αξίζει να επενδύσει κανείς;

-Η εικόνα της χώρας στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας βελτιώνεται ήδη. Αποφασιστικό ρόλο διαδραματίζουν τα αποτελέσματα των εκλογών στις αρχές Ιουλίου, η νέα σταθερή κυβέρνηση και τα αναπτυξιακά της σχέδια.

-Οι τράπεζες συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα προβλήματα. Το 45% όλων των απαιτήσεων είναι επισφαλές. Πώς θέλετε να σταθεροποιήσετε τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα;

-Στόχος μας είναι να αποκαταστήσουμε τις τράπεζες ως εργαλεία ανάπτυξης, τα οποία θα χρηματοδοτούν νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα επισφαλή δάνεια. Τα χρονοδιαγράμματα για τη μείωση αυτών των πιστωτικών κινδύνων είναι ρεαλιστικά και υπόσχονται επιτυχία. Επί του παρόντος επεξεργαζόμαστε μία συστημική λύση για την επιτάχυνση της μείωσης των προβληματικών δανείων. Επ’ αυτού βρισκόμαστε σε συνομιλίες με τις αρμόδιες αρχές της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

-Οι επενδύσεις αποτελούν μόλις το 10% του ΑΕΠ, έναντι 20% πριν από την κρίση. Πώς θέλετε να προσελκύσετε περισσότερους επενδυτές;

-Θα δημιουργήσουμε ένα νέο φιλικό προς τις επιχειρήσεις περιβάλλον για τοπικές και διεθνείς επενδύσεις μέσω των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, της μείωσης της γραφειοκρατίας και της φορολογικής και δικαστικής μεταρρύθμισης. Είμαι πεπεισμένος ότι τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής δεν θα αργήσουν να έλθουν.

-Οι ξένοι επενδυτές διαμαρτύρονται για τη διαφθορά, την έλλειψη νομικής ασφάλειας και το περίπλοκο φορολογικό σύστημα, το οποίο αλλάζει διαρκώς. Πώς θέλετε να επιλύσετε αυτές τις αδυναμίες;

-Γνωρίζουμε αυτές τις χρόνιες αδυναμίες και έχουμε τη βούληση να τις εξαλείψουμε. Λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων μας ψηφίσαμε έναν νόμο για την αναδιοργάνωση της κυβέρνησης. Η φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία θα ακολουθήσει το φθινόπωρο, θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ποικιλία των φόρων και θα δημιουργήσει σταθερές συνθήκες. Η προγραμματισμένη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης αποσκοπεί στην επιτάχυνση της Αστικής Δίκης, η οποία ακόμα και σήμερα διαρκεί πολύ.

-Κύριε Υπουργέ, σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη. 

«Τέλος των κεφαλαιακών ελέγχων» 
Πριν από ένα έτος η Ελλάδα βγήκε από το πρόγραμμα διάσωσης. Τώρα, με την άρση των τελευταίων ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων από την 1η Σεπτεμβρίου, η χώρα κλείνει ένα ακόμα κεφάλαιο της κρίσης. «Οι έλεγχοι κεφαλαίου αποτελούν παρελθόν», ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή. «Κλείνει ένας τετραετής κύκλος ανασφάλειας και αρχίζει μια νέα εποχή αισιοδοξίας για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα», δήλωσε ο πρωθυπουργός. Ο Μητσοτάκης μπορεί να το παρουσιάσει αυτό ως ένα ακόμα βήμα εξόδου από την κρίση, όταν έρθει την Πέμπτη στο Βερολίνο. 

Οι κεφαλαιακοί έλεγχοι εφαρμόστηκαν πριν από τέσσερα χρόνια και πλέον υπό την τότε κυβέρνηση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Ήδη, μερικές εβδομάδες πριν από την προβλεπόμενη εκλογική νίκη του αριστερού Σύριζα τον Ιανουάριο του 2015, είχε ξεκινήσει στην Ελλάδα η μαζική έξοδος κεφαλαίων. Υπό το φόβο επαπειλούμενης χρεοκοπίας και αποχώρησης της Ελλάδας από την ευρωζώνη, πολλές επιχειρήσεις, σε μεγάλη κλίμακα, μετέφεραν χρήματα σε λογαριασμούς στο εξωτερικό. Επίσης, και οι ιδιώτες μετέφεραν τις αποταμιεύσεις τους στο εξωτερικό ή εκταμίευαν τις καταθέσεις τους προκειμένου να τοποθετήσουν τις δεσμίδες των χαρτονομισμάτων σε θυρίδες ή κρυψώνες. Ο Τσίπρας και ο εκκεντρικός Υπουργός του Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης επιδείνωσαν την κρίση, ακολουθώντας συγκρουσιακή τακτική με τους πιστωτές στο πρώτο εξάμηνο του 2015. Μεταξύ του Νοεμβρίου του 2014 και του Ιουνίου του 2015 οι καταθέσεις μειώθηκαν κατά 50 δισ. ευρώ, σχεδόν κατά 1/3. 
Ικανοποιημένος ο ΣΕΒ
Για να αποφύγει την κατάρρευση του οικονομικού συστήματος, η κυβέρνηση έκλεισε τις τράπεζες στο τέλος Ιουνίου και εισήγαγε κεφαλαιακούς ελέγχους. Αρχικά, οι Έλληνες μπορούσαν να εκταμιεύουν 60 ευρώ ημερησίως από τα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης. Τα εμβάσματα στο εξωτερικό ήταν στην αρχή εξ ολοκλήρου απαγορευμένα. Αυτό οδήγησε πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στη χρεοκοπία. Τα επόμενα χρόνια οι περιορισμοί σταδιακά χαλάρωσαν. Εντωμεταξύ, δεν υπάρχει περιορισμός πλέον στις αναλήψεις. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα περιορισμοί σχετικά με τα εμβάσματα στο εξωτερικό. Οι ιδιώτες μπορούν να μεταφέρουν το ανώτερο ποσό των 4.000 ευρώ ημερησίως και οι επιχειρήσεις το ανώτερο ποσό των 100.000 ευρώ. Θα γίνει άρση των περιορισμών αυτών από την 1η Σεπτεμβρίου. Ο ελληνικός σύνδεσμος βιομηχάνων, ΣΕΒ, χαιρέτισε την απελευθέρωση. «Θα αρθούν σημαντικά εμπόδια σχτικά με την αξιοπιστία και τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας», δήλωσε ο ΣΕΒ.
Η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων θεωρείται σημαντικό μήνυμα για τους ξένους επενδυτές. Θα μπορούσε επίσης να ανοίξει ο δρόμος για μια καλύτερη χρηματοπιστωτική αξιολόγηση της χώρας. Οι οίκοι αξιολόγησης ακόμη αξιολογούν το ελληνικό χρέος ως «κερδοσκοπική» ή ακόμα «υψηλά κερδοσκοπική επένδυση». Μια καλύτερη αξιολόγηση δεν θα μείωνε μόνο την εξυπηρέτηση του χρέους, αλλά θα διευκόλυνε ακόμα την πρόσβαση των ελληνικών επιχειρήσεων στις κεφαλαιαγορές και θα βελτίωνε την ρευστότητα των τραπεζών. Ο Υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας επίσης ανακοίνωσε καλά νέα. Τα έσοδα του προϋπολογισμού τους πρώτους επτά μήνες είναι 8% πάνω από τον αρχικό σχεδιασμό. Η πάλαι ποτέ χώρα των ελλειμμάτων, Ελλάδα, έχει τον προϋπολογισμό της υπό έλεγχο.
Σε συνέντευξή του στη Handelsblatt, ο Σταϊκούρας δήλωσε ότι αναμένει «μια ακόμα ισχυρή ώθηση της ανάπτυξης» με την άρση των κεφαλαιακών ελέγχων. Η οικονομία και κυρίως οι τράπεζες, όμως, παλεύουν ακόμη με προβλήματα. Γύρω στο 45% των δανείων δεν εξυπηρετούνται ή παρουσιάζουν ρίσκο χρεοκοπίας. Οι τράπεζες θέλουν να μειώσουν  τον όγκο των προβληματικών δανείων από τα 80 δισ. ευρώ στην παρούσα φάση, σε 26 δισ. ευρώ στο τέλος του 2021. 

Όπως δημοσιεύεται η συνέντευξη στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας 

Η συνέντευξη στην έντυπη μορφή της εφημερίδας